شهروندان زندانی، جرم اعتراض به نتیجه انتخابات

بی بی سی، نیکی محجوب  : پس از انتخابات ریاست جمهوری و اعلام نتیجه آن در ایران، معترضان به نتیجه این انتخابات دست به اعتراض و راهپیمایی مسالمت آمیز زدند. تعدادی از این معترضان دستگیر شدند. این دستگیری ها تنها محدود به نیروهای سیاسی، روزنامه نگاران و فعالان حوزه های مختلف نشد. مردم معترض بازداشت و بر اساس برخی گزارش ها تعدادی از آنها به حبس و تعدادی نیز هنوز بدون مشخص بودن اتهام در حبس هستند.

"زندانیان گمنام و بی نام و نشان بدنه ملت هستند. آنها نه خاکریز اولند و نه سنگری که فتح آن موجب خوشحالی شده باشد و نه سنگری که سیاسیون پشت آن پنهان شده باشند. خواسته آنها مشتی از خروارها مطالبات مردم اند." اینها بخشی از نوشته های زهرا رهنورد، همسر میر حسین موسوی در مورد بازداشت شدگان پس از انتخابات است. افرادی که هیچ سابقه فعالیت سیاسی ندارند و صرفا برای حضور در اعتراض های پس از انتخابات بازداشت شدند.

به تازگی فهرستی از زندانیان گمنام در بند ۳۵۰ زندان اوین و حکم های آنها در وب سایت ندای سبز آزادی منتشر شد. این وب سایت نوشت که به دلیل حفظ امنیت از افشای منابع جمع آوری این اسامی معذور است. فعالان حقوق بشر معتقدند زندانیان تنها منحصر به تهران و زندان اوین نیستند. الهه هیکس مدیر گروه حقوق بشر در نیویورک بر شرایط سخت این زندانیان در بازداشتگاه های ایران تاکید می کند.

خانم هیکس با اشاره به اینکه برخی از شخصیت های سیاسی نظام در این دوره به زندان افتاده اند، می گوید: "این افراد در تهران هستند و زندان اوین در زیر نورافکن جامعه بین الملل و سازمان های بین المللی است. ولی زندان ها و بازداشتگاه های شهرستان ها به ویژه شهرستان های کوچکتر از سایر مراکز استان مورد بازرسی قرار نمی گیرد و مقامات زندان ها هم هیچ لزومی برای پاسخگویی نمی بینند."

این فعال حقوق بشر اضافه کرد: "از طرفی افرادی که در طول ۱۰ ماه پس از انتخابات بازداشت و زندانی شدند، حالت انتقام جویی است. با این افراد به شکل دیگری برخورد می کنند و از آن حداقل حقوقی هم که سایر زندانیان برخودارند شاید اینها برخوردار نباشند، برای اینکه دسترسی نیست و اخبار هم به خارج و تهران هم درز نمی کند."

فعالان حقوق بشر معتقدند این زندانیان گمنام، تحت فشارهای مختلفی هستند و در مواردی مجبور به پذیرفتن اتهامات مطرح شده می شوند.

یکی از متهمان اعتراض های روز عاشورا در دادگاهی که از تلویزیون رسمی ایران پخش شد، در دفاع از خود چنین گفت: "سنگ پرانی به نیروهای پلیس کردم. جو خبری باعث شد وارد این جریان شوم، اشتباه بزرگی کردم در مورد منابع خبری و افرادی که اطمینان کردم و خبر گرفتم، تحقیق کامل نکردم."

یکی از زندانیان گمنامی که به تازگی آزاد شده است، آریا آرام نژاد خواننده ای بود که پس از انتشار آهنگی که بعد از حوادث روز عاشورا خواند، بازداشت شد.

آقای آرام نژاد در وب سایت شخصی اش پس از آزادی نوشت: "چهل و چهار روزی که گذشت بهترین روزهای زندگی ام بود، روزهایی که هر روزش در سکوت گذشت. روزهایی که هر روزش مرا بزرگتر از دیروزم کرد."

کارشناسان معتقدند شرایط زندانیان در بسیاری از مناطق ایران نامناسب است، دسترسی به پزشک دارو سخت و تغذیه این زندانیان نیز مناسب توصیف نمی شود. خانم هیکس می گوید تقسیم بندی نهادها و بازداشتگاه های مختلف از دیگر موضوعات مورد توجه فعالان حقوق بشر است. بسیاری از این فعالان در داخل ایران یا ممنوع الخروج هستند و یا در زندان هستند. به دیده بانان حقوق بشر هم برای بررسی این مسائل امکان حضور در کشور داده نمی شود.

خانم هیکس با اشاره به وسعت ایران می گوید: "زندان های مناطق مرزی شرایط خوبی ندارند. حتی زندان های شهرهای بزرگ شیراز و مشهد و خوزستان زندان های نامناسبی است. در طول این ۳۰ سال گذشته حتی مقامات از این زندان ها بازدید نکرده اند، استانداردهای این زندان ها مشخص نیست. از جمله زندان های غیر قانونی و مخفی هم وجود دارد که اختصاص به این دوره خاص ندارد، وزارت کشور، وزارت اطلاعات، سپاه پاسداران و نیروهای بسیج زندان دارند و در تهران و شهرستان ها کار می کنند."

به گفته برخی از صاحبنظران برآورد تعداد بازداشت شدگان گمنام پس از انتخابات کار ساده ای نیست. به این دلیل که خانواده های این بازداشت شدگان از ترس احتمال تشدید فشار و افزایش محکومیت ها سکوت کرده اند. از طرف دیگر نهادهای ذیربط هم چندان تلاشی برای پاسخگویی نمی کنند.

الهه هیکس معتقد است سران جنبش اعتراضی ایران می توانند راهکاری برای کمک به زندانیان پیدا کنند. خانم هیکس می گوسد با این که خانواده های این افراد زیر فشار هستند، باید اسامی زندانیان تهیه شود: "به خانواده ها می گویند اگر صحبت نکنند وسائل و زمینه آزادی اینها زودتر فراهم می شود که دروغ است. چون بلافاصله که اسم یک زندانی مطرح می شود به طور اتوماتیک مصونیت برایش ایجاد می شود."

این فعال حقوق بشر با تاکید بر اینکه باید اسامی به گزارشگران ویژه سازمان ملل در ژنو داده شود، افزود: "از این طریق می توان از خارج از کشور از دولت ایران درباره این افراد توضیح خواست و وقتی اسم این افراد جایی ثبت شود حداقل برای جان این افراد مصونیت ایجاد می شود."

پیش از انتشار اسامی برخی از بازداشت شدگان پس از انتخابات مهدی کروبی نیز نسبت به بازداشت شدگان گمنام ابراز نگرانی کرده و می گوید: "نباید فراموش کنیم بسیاری از زندانیان هستند که در جریان راهپیمای های پس از انتخابات در خیابان ها دستگیر شدند و کسی آنها را نمی شناسد و ماهها است که در زندانند و کسی از حال آنها با خبر نیست."

خانواده های این زندانیان همچنان در انتظار پاسخی از سوی نهادهای امنیتی و انتظامی برای مشخص شدن وضعیت عزیزان در بندشان هستند، اما سکوت و عدم پاسخگویی صحیح همچنان آنها را در نگرانی نگاه داشته است.